در سال‌های اخیر لنزهای زوم به انتخاب اول بسیاری از عکاسان حرفه‌ای تبدیل شده‌اند. استفاده از سنسورهای جدیدی که حتی در حساسیت (ISO) بالا تصویر مناسبی ثبت می‌کنند و تولید لنزهای زوم باکیفیت باعث شده افراد بیشتری به استفاده از لنز زوم گرایش پیدا کنند.
لنزهای زوم اکنون از وضوح (Sharpness) چشمگیری برخوردارند. حتی برخی از لنزهای کیت ارزان عملکرد خوبی را هم در زمینه‌ی کیفیت تصویر و هم در زمینه‌ی کاهش لرزش ارائه می‌کنند.
کیفیت برخی از لنزهای زوم با لنزهای پرایم در همان محدوده برابری می‌کند یا حتی از آنها فراتر می‌رود. اما با وجود این موارد لنزهای پرایم همچنان مقبولیت خود را از دست نداده‌اند. بنابراین این سوال همچنان در دنیای عکاسی مطرح است: لنز زوم یا پرایم؟ کدام یک انتخاب بهتری است؟
شرکت‌های کانن (Canon)، نیکون (Nikon) و سونی (Sony) با انتخاب‌های جدید و بهتر در حال به‌روزرسانی و گسترش مجموعه‌ی لنزهای خود، به خصوص برای دوربین‌های بدون آینه، هستند. شرکت‌های دیگری مانند سیگما (Sigma) نیز در سال‌های اخیر مجموعه‌ای از لنزهای باکیفیت را به بازار عرضه کرده‌اند و اکنون با تنوع فوق‌العاده‌ای در بازار لنزهای عکاسی مواجهیم.
لنز پرایم چیست؟
لنزهای پرایم (Prime) که با نام لنز فیکس نیز شناخته می‌شوند فاصله‌ی کانونی و میدان دید مشخص و ثابتی دارند. در این لنزها تنها راه برای تغییر میدان دید جابه‌جایی فیزیکی است.
لنز زوم چیست؟
فاصله‌ی کانونی در لنزهای زوم متغیر است و عکاس می‌تواند تنها با استفاده از یک لنز از بازه‌ی مشخصی از فواصل کانونی استفاده کند. در لنزهای زوم می‌توان با چرخاندن حلقه‌ی زوم فاصله‌ی کانونی و در نتیجه میدان دید را تغییر داد.
به عنوان مثال فاصله‌ی کانونی لنز ۲۰۰-۷۰ میلی‌متر از ۷۰ میلی‌متر تا ۲۰۰ میلی‌متر متغیر است و تمام فواصل کانونی بین این دو عدد را نیز دربرمی‌گیرد.
بیشترین گشودگی دیافراگم یا اپرچر (Aperture) نیز در برخی از لنزهای زوم متغیر است. در چنین لنزهایی بیشترین گشودگی دیافراگم لنز با دو عدد نمایش داده می‌شود. در این لنزها عدد اول مربوط به بیشترین گشودگی دیافراگم در کمترین فاصله‌ی کانونی و عدد دوم مربوط به بیشترین گشودگی دیافراگم در بیشترین فاصله‌ی کانونی لنز است.
به طور مثال اپرچر لنز 55-18 میلی‌متر f/3.5-5.6 در فاصله‌ی کانونی ۱۸ میلی‌متر ۳/۵ و در فاصله‌ی کانونی ۵۵ میلی‌متر ۵/۶ است.
بیشترین گشودگی دیافراگم در لنزهای زوم حرفه‌ای معمولا ثابت و در تمام فواصل کانونی لنز قابل استفاده است.
مزایای لنز پرایم
اندازه و وزن
کیفیت و شارپنس لنزهایی مانند ۲۰۰-۷۰ میلی‌متر f/2.8 جایی برای بحث باقی نمی‌گذارد. اما این لنزها اندازه بزرگ و وزن زیادی دارند. مسئله‌ای که ممکن است در استفاده طولانی‌مدت حتی باعث بروز مشکلات جسمانی شود.
در سمت مقابل لنزهای پرایم معمولا ابعاد کوچک و وزن سبکی دارند که در برخی از سبک‌های عکاسی نکته‌ای مهم و قابل توجه است.
کمک به یادگیری عکاسی
برخی از مدرسان عکاسی بر این باور هستند که استفاده از لنز پرایم و اجبار به جابجایی برای پر کردن کادر یا داشتن نمایی بازتر روش خوبی برای یادگیری ترکیب‌بندی و درک زوایا در عکاسی است. این کار به افراد کمک می‌کند تا از تمام ظرفیت لنز خود استفاده کنند.
اما در سمت مقابل محدودیت لنزهای پرایم ممکن است در فرآیند یادگیری عکاسان تازه‌کاری که هنوز علاقه و مسیر خود را در دنیای عکاسی پیدا نکرده‌اند مشکل ایجاد کند.
بنابراین بهترین راه برای عکاسان تازه‌کار استفاده از یک لنز پرایم (مانند لنز ۵۰ میلی‌متر) در کنار یک لنز زوم است تا بتوانند به بهترین شکل فرآیند یادگیری و پیدا کردن مسیر مورد علاقه‌ی خود در عکاسی را سپری کنند.
عمق میدان و بوکه
بیشینه گشودگی دیافراگم بیشتر لنزهای زوم f/2.8 است. اما لنزهای پرایم معمولا دیافراگم بازتری دارند و در مواردی می‌توانند تا f/0.95 را نیز پوشش دهند.
- در یوتیوب مستر دوربین ببینید: دیافراگم و نسبت کانونی را دقیق‌تر بشناسید
دیافراگم (اپرچر) باز علاوه بر عبور نور بیشتر عمق میدان را نیز کاهش می‌دهد. مسئله‌ای که به عکاس این امکان را می‌دهد تا تصاویری جذاب و با بوکه‌ی چشم‌نواز ثبت کند.
لنزهای پرایم در این زمینه برتری قابل توجهی نسبت به لنزهای زوم دارند. به همین دلیل بسیاری از عکاسان پرتره لنزهای پرایم سریع را به لنزهای زوم ترجیح می‌دهند.
عکاسی در نور کم
لنزهای پرایم سریع انتخاب مناسبی برای عکاسی در شرایط نور کم هستند. به دلیل طراحی اپتیکی ساده‌تر نسبت به لنزهای زوم، لنزهای پرایم فراوانی با دیافراگم (اپرچر) ۲ به پایین وجود دارند که انتخاب مناسبی برای عکاسی در نور کم هستند.
نور ورودی به سنسور در این لنزها یک تا دو استاپ از لنزهای زوم با f/2.8 بیشتر است. بنابراین عکاس می‌تواند بدون افزایش بیش از حد نوردهی در محیط‌های کم‌نور نیز عکاسی کند. هر چند که بسیاری از لنزهای زوم از سیستم لرزشگیر اپتیکی برخوردارند، اما در مواقعی که سوژه متحرک باشد وجود لرزشگیر هم بی‌فایده خواهد بود.
قیمت
لنزهای پرایم به دلیل ساختار ساده‌ترشان معمولا قیمت کمتری از لنزهای زوم باکیفیت دارند. این لنزها در بسیاری از موارد برای افرادی که بودجه محدودی دارند انتخاب بهتری نسبت به لنزهای زوم هستند.
مزایای لنز زوم
اگر همه‌چیز به نفع لنزهای پرایم بود هیچ‌کس از لنزهای زوم استفاده نمی‌کرد. علی‌رغم وزن و قیمت زیاد، لنزهای زوم به دلایلی که در ادامه به آنها اشاره می‌شود محبوبیت بالایی دارند.
لنزهای همه‌کاره
بارزترین برتری لنزهای زوم نسبت به لنزهای پرایم امکان پوشش گستره وسیعی از فواصل کانونی است. کافی است عکاس حلقه‌ی زوم را بچرخاند تا میدان دید از یک زاویه‌ی دید باز (Wide) به یک زاویه‌ی دید بسته (Telephoto) تغییر کند.
این قابلیت لنزهای زوم برای عکاسانی که معمولا در یک نقطه یا منطقه‌ی خاص مستقر می‌شوند (مانند عکاسان حیات وحش یا منظره) اهمیت زیادی دارد. در چنین شرایطی لنزهای زوم به انتخاب اول عکاسان تبدیل می‌شوند.
لرزشگیر (تثبیت‌کننده‌ی تصویر)
لنزهای زوم جدید اغلب از لرزش‌گیر‌هایی مناسب و کاربردی برخوردارند. در چنین شرایطی حتی اگر از لنزی با دیافراگم f/4 استفاده کنید، در هنگام عکاسی از سوژه‌های غیرمتحرک در محیط تاریک، می‌توانید تصاویر واضحی بگیرید. لنزهای زومی که از لرزشگیر برخوردارند به شما این امکان را می‌دهند که از نوردهی‌های طولانی‌تری استفاده کنید.
البته لرزش‌گیرها فقط به لنزهای زوم محدود نمی‌شوند و برخی از لنزهای پرایم هم از این تکنولوژی استفاده می‌کنند.
همچنین به خاطر داشته باشید که لرزشگیر علاوه بر لنز می‌تواند در بدنه‌ی دوربین هم وجود داشته باشد. به عنوان مثال سنسور بسیاری از دوربین‌های سونی، کانن، نیکون، فوجی، الیمپوس و پنتاکس از لرزشگیر تصویر برخوردار است.
حمل و نقل آسان
یک لنز زوم می‌تواند جایگزین دو یا سه لنز پرایم باشد. بنابراین اگر در عکاسی به ویژگی‌های لنزهای پرایم نیازی ندارید استفاده از لنزهای زوم انتخاب بهتری است. به همین دلیل بسیاری از عکاسان سفر از یک یا دو لنز زوم استفاده می‌کنند تا در حمل و نقل تجهیزات عکاسی با مشکل مواجه نشوند.
از سوی دیگر، تعویض کمتر لنز در فضای باز به معنی تمیزتر بودن سنسور و عناصر داخلی لنزها است.
سخن پایانی
عکاسان تازه‌کار اغلب در انتخاب بین لنزهای زوم و پرایم مردد هستند. همانطور که در این مقاله مشاهده کردید هر دو نوع لنز مزایا و معایب خود را دارند و انتخاب بین آنها کاملا به اهداف، شرایط و بودجه‌تان بستگی دارد.
برخی از افراد با یک لنز زوم همه‌کاره (مثل لنز ۲۰۰-۱۸ میلی‌متر) عکاسی می‌کنند. در حالی که ممکن است برخی با لنزهای پرایم خود عهد بسته باشند که به لنزهای زوم دست نزنند!
اگر در آغاز راه عکاسی هستید برای پیدا کردن لنز متناسب با سبک عکاسی خود به تجربه و زمان نیاز دارید. بنابراین سعی کنید با مطالعه، تمرین و آزمون و خطا مسیر خود را در دنیای عکاسی پیدا کنید و از ابزارهایی که در دسترس‌تان است بهترین بهره را ببرید. در این شرایط هر ابزاری ارزشمند است، تا جایی که مانع از خلاقیت‌تان نشود.
سخن آخر این که اگر نیازی به دیافراگم باز لنزهای پرایم ندارید و از پس هزینه‌ی خرید لنزهای زوم باکیفیت برمی‌آیید ترکیبی از دو یا سه لنز زوم می‌تواند تقریبا تمام نیازهای‌تان را در عکاسی برآورده کند. ترکیب سه لنز زوم اولتراواید (مانند نیکون ۲۴-۱۴ میلی‌متر یا کانن ۳۵-۱۶ میلی‌متر)، نرمال (مانند ۷۰-۲۴ میلی‌متر) و تله (مانند ۲۰۰-۷۰ میلی‌متر) گستره وسیعی از فواصل کانونی را تنها با ۳ لنز در اختیارتان قرار می‌دهد؛ به‌طوری که تقریبا هیچ سوژه‌ای از دسترس‌تان خارج نخواهد بود!
