عکاسی پانوراما یا موزاییکی یکی از بهترین روش‌ها برای ثبت عکس‌های منظره است. با ثبت چند عکس و اتصال آن‌ها به یک‌دیگر می‌توان میدان دید و تصویری متفاوت و جذاب را خلق کرد. بسیاری از عکاسان آسمان شب هم برای ثبت صورت‌های فلکی و یا کمان راه شیری از این روش عکاسی استفاده می‌کنند. تصاویر پانورامای عمودی افق تا افق از راه شیری نیز یکی از راه‌های جذاب به تصویر کشیدن نوار راه شیری بر فراز مناظر زمینی است.
این گونه تصاویر را تنها می‌توان در زمانی که نوار راه شیری عمود بر افق قرار می‌گیرد ثبت کرد. در چنین شرایطی راه شیری همچون پلی در آسمان افق جنوب را به افق شمال پیوند می‌دهد که با عکاسی پانورامای عمودی می‌توان به زیبایی آن را به تصویر کشید.
ابزارهای مورد نیاز
هرچند که در چند سال اخیر عکاسی آسمان شب با دوربین برخی تلفن‌های هوشمند هم ممکن شده، اما همچنان بهتر است برای رسیدن به نتیجه‌ی مناسب از دوربین DSLR یا بدون آینه استفاده کنید. یک لنز واید با فاصله‌ی کانونی بین ۱۴ تا ۲۴ میلی‌متر میدان دید مناسبی در اختیارتان قرار خواهد داد. البته می‌توان از لنزهایی با فاصله‌ی کانونی بالاتر هم استفاده کرد، اما برای ساخت تصویر پانوراما باید تصاویر بیشتری را ثبت کنید. بهتر است از لنزهایی استفاده کنید که بیشینه‌ی گشودگی دیافراگم‌شان (Aperture) ۲/۸ یا پایین‌تر باشد تا بتوانید در تاریکی شب بیشترین نور ممکن را گردآوری کنید.
سه پایه مستحکم از دیگر ابزارهای ضروری برای عکاسی آسمان شب است. در صورت امکان بهتر است به جای بال هد از هد سه جهته استفاده کنید تا در زمان ثبت پانوراما کنترل بیشتری روی تغییر کادر داشته باشید. اگر سوژه‌ی زمینی فاصله‌ی کمی از دوربین دارد بهتر است از هد پانوراما استفاده کنید تا فاصله‌ی لنز از سوژه در زمان گرفتن پانوراما تغییر نکند و با خطای اختلاف منظر مواجه نشوید. در غیر این صورت در هنگام ساخت تصویر پانوراما ممکن است با مشکل مواجه شوید و تصاویر به درستی بر هم منطبق نشوند.
در نهایت و برای ساخت تصویر پانوراما بهتر است از نرم‌افزارهای تخصصی این کار استفاده کنید. نرم‌افزار PTGui یکی از بهترین انتخاب‌هاست که امکان کنترل کامل در فرآیند اتصال تصاویر به یک‌دیگر و ساخت پانورامای نهایی را در اختیارتان قرار می‌دهد. البته پلاگین Adobe Camera Raw و یا نرم‌افزار Lightroom هم گاهی در اتصال خودکار عکس‌های آسمان شب به یک‌دیگر و ساخت پانوراما موفق عمل می‌کنند.
برنامه‌ریزی و عکاسی
بهترین زمان برای ثبت عکس‌های راه شیری افق تا افق فصل تابستان است. زمانی که بخش مرکزی راه شیری به بیشترین ارتفاعش در آسمان می‌رسد و عمود بر افق قرار می‌گیرد.
برای عکاسی از راه شیری باید از آلودگی نوری شهرها دور شوید و به مکانی امن و تاریک سفر کنید. همچنین شبی را برای عکاسی انتخاب کنید که ماه در آسمان نباشد تا نور ماه مانع از ثبت جزئیات راه شیری نشود.
برای برنامه‌ریزی دقیق بهتر است از نرم‌افزارهای آسمان‌نما استفاده کنید. نرم‌افزار رایگان Stellarium یکی از انتخاب‌های مناسب است. با استفاده از این نرم‌افزار یا نرم‌افزارهای مشابه می‌توانید منظره‌ی شبیه‌سازی شده‌ی آسمان را در زمان و مکانی که مشخص کرده‌اید مشاهده کنید. به این ترتیب می‌توانید ساعت دقیقی را که نوار راه شیری در محل و تاریخ مورد نظرتان عمود بر افق قرار می‌گیرد مشخص کنید.
تنظیمات مربوط به نوردهی (سرعت شاتر، دیافراگم و حساسیت) بستگی به شرایط عکاسی و تجهیزاتی دارد که از آن‌ها استفاده می‌کنید. اما به طور کلی ۲۰ تا ۳۰ ثانیه نوردهی، دیافراگم ۲/۸ و حساسیت بین ۳۲۰۰ تا ۶۴۰۰ تنظیمات مناسبی برای عکاسی از راه شیری است.
پیش از آغاز عکاسی کادر پانورامای نهایی را تصور کنید. اما کادر عکس‌های اول و آخر پانوراما را حتما گسترده‌تر از آن‌چه در ذهن دارید در نظر بگیرید. چرا که احتمالا پس از ساخت پانوراما مجبور خواهید شد بخش‌هایی از تصویر را برش بزنید. نکته‌ی آخر این که تغییر کادر را طوری انجام دهید که بین هر دو عکس متوالی حداقل ۳۰ درصد هم‌پوشانی وجود داشته باشد تا در زمان اتصال تصاویر به یک‌دیگر به مشکل برنخورید.
برای ثبت تصویر پانوراما عکاسی را از افق شمال یا جنوب آغاز کنید. پس از رسیدن به سرسو (ارتفاع ۹۰ درجه از افق) زاویه‌ی دوربین را ۱۸۰ درجه تغییر دهید تا به افق مقابل برسید. سپس بار دیگر از افق تا سرسو عکاسی کنید تا تمام کادر مدنظرتان پوشش داده شود.
پردازش تصویر
حتما عکس‌های‌تان را با فرمت خام (Raw) ثبت کنید تا به بهترین نتیجه در پردازش تصویر برسید. در ابتدا عکس‌های خام را به صورت یکسان در پلاگین Adobe Camera Raw یا لایتروم (Lightroom) ادیت کنید. برای ادیت یکسان تمام تصاویر پردازش یک عکس را انجام دهید، سپس همه‌ی عکس‌ها را انتخاب کنید و در نهایت روی عکس ادیت‌شده کلیک راست کرده و گزینه‌ی Sync Settings را انتخاب کنید. هنگام پردازش فایل‌های خام علاوه بر تنظیم تراز سفیدی (White Balance) می‌توانید اصلاح نور و کنتراست، تقویت جزئیات و شارپنس، حذف خطاهای اپتیکی لنز و کاهش نویز را نیز انجام دهید. با استفاده از قابلیت Merge to panorama می‌توانید تصویر پانوراما را نیز با استفاده از ACR یا لایتروم بسازید.
در صورتی که نتیجه‌ی نهایی مناسب نبود از تمام تصاویر با فرمت Tiff 16bit خروجی بگیرید و سپس عکس‌ها را به یک نرم‌افزار ساخت پانوراما (مانند PTGui) وارد کنید. پس از ساخت پانوراما از تصویر نهایی با فرمت Tiff 16bit خروجی بگیرید تا هیچ داده‌ای از دست نرود. در نهایت نیز می‌توانید اصلاحات نهایی را در نرم‌افزار فتوشاپ انجام دهید.
عکس کاور:
Credit: Geoff Decker
عالیتر از عالی بود. ممنون از زحمات و محبتاتون
مثل همیشه لطف دارید جناب اسکندری.